Mất nhân lực ngành du lịch gần hết trong đại dịch

Ngành du lịch hiện bị thiệt hại nặng nề nhất do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 và đã hao hụt một nguồn nhân lực lớn. Các doanh nghiệp đóng cửa, ngưng hoạt động khiến lao động mất việc, từ bỏ ngành du lịch đi tìm hướng đi mới.

Việc phục hồi lại kinh tế ngành du lịch sau dịch rất đáng lo ngại với vấn đề về nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực cấp cao. Chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp và lao động ngành du lịch cũng không cầm cự được lâu dài nếu tình trạng dịch bệnh còn diễn ra tiêu cực.

Nhiều doanh nghiệp lữ hành dừng hoạt động

Tháng 6 như mọi năm là cao điểm của mùa du lịch hè. Thế nhưng hết tháng, gần như chẳng mấy ai còn lạc quan đi du lịch vì dịch bệnh. Lượng khách hoãn/hủy tour du lịch lên đến 80 – 90% trong tháng 5 và tháng 6.

Tình trạng này không còn quá lạ với các doanh nghiệp lữ hành. Sau khi hứng chịu liên tiếp các đợt dịch COVID-19 đều vào mùa cao điểm du lịch. Và thậm chí, rất nhiều trong số đó chẳng mấy còn bận tâm. Vì họ và những lao động của doanh nghiệp đã rời khỏi thị trường. Gần 40% lực lượng ngành du lịch không còn việc làm. Không thể cầm cự được với nghề, một lượng lớn lao động tìm việc khác.

Như tại Hà Nội, số lượng doanh nghiệp, đại lý lữ hành đóng cửa, dừng hoạt động ước khoảng 95%. Trong đó 90% lao động nghỉ việc. Tại Đà Nẵng, 90% doanh nghiệp du lịch ở đây đóng cửa. Trong khi theo Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh, chỉ có khoảng hơn một nửa số doanh nghiệp lữ hành là còn đang hoạt động cầm chừng sau 5 tháng đầu năm 2021.

Nhân lực ngành du lịch giảm mạnh

Gần như không có khách du lịch quốc tế. Lượng khách du lịch quốc tế 5 tháng giảm đến gần 98%. Dẫn đến vị trí công việc dẫn tour, hướng dẫn viên du lịch xin nghỉ đến 90%. Khảo sát của Hội đồng Tư vấn du lịch, tính chung trên cả nước có 18% doanh nghiệp du lịch đã cho toàn bộ nhân viên nghỉ việc. 48% doanh nghiệp cho 50 – 80% nhân viên nghỉ việc.

“Chúng tôi đã tiến hành khảo sát từ cuối năm ngoái đến tháng 5/2021. Ước tính khoảng 40% số công ăn việc làm ngành du lịch mất đi so với cùng kỳ năm 2019. Tương đương khoảng 800.000 công ăn việc làm trong ngành. Từ khách sạn, công ty du lịch lữ hành, nhà hàng… trong 16 tháng vừa qua”.

“Những người làm còn lại trong ngành thì thu nhập giảm rất nhiều. Trung bình giảm 40% so với trước khi COVID-19 xảy ra”, Ông Trần Trọng Kiên – Chủ tịch Hội đồng Tư vấn du lịch, Tổng cục Du lịch cho biết. Tính đến hết quí I năm nay, chỉ còn hơn 60% lực lượng lao động ngành du lịch có việc làm so với trước dịch.

Việc phục hồi nhân lực là quan trọng nhưng rất khó

Theo ông Kiên, khi dịch hết đi, ngành du lịch quay trở lại thì việc quan trọng nhất và khó nhất là phục hồi nguồn nhân lực. Đặc biệt là nhân lực cấp cao. Những nhân lực cấp cao mất rất nhiều thời gian để đào tạo. Và khi họ chuyển dịch sang một vị trí khác thường mất ít nhất 2 – 3 năm mới quay trở lại.

“Chúng ta kỳ vọng rằng năm 2023 có lượng khách nội địa và quốc tế tương đương với năm 2019. Thì chắc chắn sẽ thiếu một lượng lớn lao động cấp cao để phục vụ khách”, ông Kiên nhấn mạnh. Nhiều lao động sau nghỉ việc đã tìm được việc thích hợp, có thu nhập tương đương như trước. Đam mê với du lịch đã mai một đang khiến họ không có nhu cầu quay trở lại ngành. Rõ ràng nhân lực du lịch đang bị “chảy máu” gần hết trong đại dịch.

Đề xuất hỗ trợ doanh nghiệp và đối tượng ngành du lịch

Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đề xuất cho phép kéo dài thời gian tạm dừng đóng bảo hiểm hưu trí và tử tuất. Lùi thời điểm đóng kinh phí công đoàn. Không tính lãi phạt chậm nộp. Đối với các doanh nghiệp và các đối tượng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Xem xét điều chỉnh quy định về quyền lợi bảo hiểm thất nghiệp năm 2021. Theo hướng giảm yêu cầu thời gian làm việc tối thiểu từ 12 tháng xuống còn 3 tháng.

Tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 60% lên 80% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm tự nguyện. Đề xuất xem xét kéo dài thời gian hỗ trợ cho đối tượng được đề cập tại Nghị quyết số 42/NQ-CP ngày 9/4/2020 của Chính phủ. Về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19. Xem xét tiếp tục gia hạn giảm phí thẩm định hồ sơ cấp phép kinh doanh lữ hành và cấp thẻ hướng dẫn viên du lịch.

Doanh nghiệp tiếp tục tồn tại mới giữ chân được nhân lực

Doanh nghiệp có tồn tại thì mới có việc cho người lao động. Có thể thấy hiện các doanh nghiệp phải cầm cự được thì mới giữ được lao động. Thống kê của Hội đồng tư vấn du lịch, chi phí quản lý và trợ cấp tài chính cho nhân viên phải nghỉ việc là những phát sinh lớn nhất đâu đó gần 70%.

Theo ông Kiên, khi một thị trường quy mô trên 33 tỷ USD giảm xuống còn dưới 10 tỷ USD thì chắc chắn có nhiều doanh nghiệp phải rời khỏi thị trường. Và khi nhìn nhận rằng năm 2022 – 2023 sẽ phục hồi trở lại thì cần phải có những doanh nghiệp tốt. Việc để cho doanh nghiệp tồn tại được cần 2 vấn đề quan trọng.

“Thứ nhất chúng ta phải có được dòng tiền để đảm bảo doanh nghiệp có thể tiếp tục tồn tại. Thứ hai có một con đường, một tương lai tương đối rõ ràng cho các doanh nghiệp đó nhìn thấy có thể tiếp tục trụ lại”, ông Kiên cho biết.

Trước đại dịch, du lịch Việt Nam liên tục khẳng định trong dách sách điểm đến hấp dẫn. Không chỉ toàn cầu mà còn ở khu vực. Nhờ những nỗ lực bảo tồn tự nhiên, đầu tư trúng đích vào cơ sở hạ tầng. Kèm với nâng cao chất lượng dịch vụ. Bởi vậy, câu chuyện giữ chân lao động để bảo đảm nhân lực khi du lịch phục hồi không chỉ nhằm giữ sinh kế trước mắt cho họ. Mà chính là để bảo đảm cho khả năng bứt tốc của du lịch Việt Nam ở cuộc đua khẳng định vị trí trong thị trường du lịch quốc tế hậu đại dịch COVID-19.